Combating Child Labour: The Community-Led Velpur Model
UPSC Relevance
Prelims: Current events of national and international importance, Social Development, Indian Polity and Governance (Fundamental Rights, Government Policies and Schemes).
Mains:
GS Paper 1: Social Empowerment, Population and associated issues.
GS Paper 2: Social Justice ("Welfare schemes for vulnerable sections of the population," "Issues relating to development and management of Social Sector/Services relating to Health, Education, Human Resources," "Mechanisms, laws, institutions and Bodies constituted for the protection and betterment of these vulnerable sections").
GS Paper 4: Ethics, Integrity, and Aptitude (Case Studies on administrative leadership and community participation).
Key Highlights of the News
World Day Against Child Labour (ബാലവേല വിരുദ്ധ ദിനം): എല്ലാ വർഷവും ജൂൺ 12, അന്താരാഷ്ട്ര തൊഴിൽ സംഘടനയുടെ (International Labour Organization - ILO) ആഭിമുഖ്യത്തിൽ ലോക ബാലവേല വിരുദ്ധ ദിനമായി ആചരിക്കുന്നു.
Global Situation (ആഗോള സാഹചര്യം): ലോകമെമ്പാടും 160 ദശലക്ഷം കുട്ടികൾ ബാലവേലയിൽ ഏർപ്പെടുന്നു. സുസ്ഥിര വികസന ലക്ഷ്യം 8.7 (SDG Target 8.7) പ്രകാരം 2025-ഓടെ ബാലവേല പൂർണ്ണമായി ഇല്ലാതാക്കാൻ ലക്ഷ്യമിടുന്നുണ്ടെങ്കിലും, ഈ ലക്ഷ്യം കൈവരിക്കുന്നതിൽ നിന്ന് ലോകം വളരെ പിന്നിലാണ്.
Child Labour in India (ഇന്ത്യയിലെ ബാലവേല): 2011-ലെ സെൻസസ് പ്രകാരം, ഇന്ത്യയിൽ 5 മുതൽ 14 വയസ്സുവരെയുള്ള 43.53 ലക്ഷം കുട്ടികൾ ബാലവേലയിൽ ഏർപ്പെട്ടിരുന്നു. ദാരിദ്ര്യം, നിരക്ഷരത, വിദ്യാഭ്യാസം നേടാനുള്ള അവസരങ്ങളുടെ അഭാവം എന്നിവയാണ് പ്രധാന കാരണങ്ങൾ.
Legislative Measures (നിയമപരമായ നടപടികൾ): ഇന്ത്യ 1986-ൽ ബാലവേല (നിരോധനവും നിയന്ത്രണവും) നിയമം (Child Labour (Prohibition and Regulation) Act - CLPRA) പാസാക്കി. 2016-ൽ ഇത് ഭേദഗതി ചെയ്തു. വിദ്യാഭ്യാസ അവകാശ നിയമം (Right to Education Act) 6-14 വയസ്സുവരെയുള്ള കുട്ടികൾക്ക് സൗജന്യവും നിർബന്ധിതവുമായ വിദ്യാഭ്യാസം ഉറപ്പാക്കുന്നു.
The Velpur Model: A Success Story (വേൽപ്പൂർ മാതൃക: ഒരു വിജയഗാഥ):
തെലങ്കാനയിലെ നിസാമാബാദ് ജില്ലയിലെ വേൽപ്പൂർ മണ്ഡൽ, ഒരുകാലത്ത് ബാലവേലയ്ക്ക് കുപ്രസിദ്ധമായിരുന്നു.
2001-ൽ, പ്രതിബദ്ധതയുള്ള ഉദ്യോഗസ്ഥരുടെ നേതൃത്വത്തിൽ, പ്രാദേശിക സമൂഹത്തിന്റെ (local community) പൂർണ്ണ പങ്കാളിത്തത്തോടെ ഒരു ക്യാമ്പയിൻ ആരംഭിച്ചു.
100 ദിവസത്തെ നിരന്തരമായ പരിശ്രമത്തിനൊടുവിൽ, വേൽപ്പൂർ ഒരു "ബാലവേല രഹിത മണ്ഡലമായി" (child labour free mandal) പ്രഖ്യാപിക്കപ്പെട്ടു.
24 വർഷങ്ങൾക്ക് ശേഷവും, ഈ നേട്ടം സമൂഹം കാത്തുസൂക്ഷിക്കുന്നു. കുട്ടികളുടെ 100% സ്കൂൾ നിലനിർത്തൽ നിരക്ക് (retention in schools) ഉറപ്പാക്കുകയും ബാലവേല പൂർണ്ണമായി ഇല്ലാതാക്കുകയും ചെയ്തു.
Key Concepts Explained
Child Labour (ബാലവേല):
കുട്ടികളുടെ ബാല്യവും, കഴിവും, അന്തസ്സും കവർന്നെടുക്കുകയും, അവരുടെ ശാരീരികവും മാനസികവുമായ വികാസത്തിന് ഹാനികരമാവുകയും ചെയ്യുന്ന ജോലികളിൽ കുട്ടികളെ ഏർപ്പെടുത്തുന്നതിനെയാണ് ബാലവേല എന്ന് പറയുന്നത്.
ILO-യുടെ നിർവചനപ്രകാരം, ഇത് കുട്ടികളെ സ്കൂളിൽ പോകുന്നതിൽ നിന്ന് തടയുന്ന ഏത് ജോലിയെയും ഉൾക്കൊള്ളുന്നു.
Child Labour (Prohibition and Regulation) Amendment Act, 2016:
ഈ നിയമം 14 വയസ്സിന് താഴെയുള്ള കുട്ടികളെ എല്ലാത്തരം ജോലികളിൽ നിന്നും വിലക്കുന്നു.
14-നും 18-നും ഇടയിൽ പ്രായമുള്ള കൗമാരക്കാരെ (adolescents) അപകടകരമായ തൊഴിലുകളിൽ (hazardous occupations) ഏർപ്പെടുത്തുന്നതും ഈ നിയമം നിരോധിക്കുന്നു.
Sustainable Development Goal (SDG) Target 8.7:
ഐക്യരാഷ്ട്രസഭയുടെ സുസ്ഥിര വികസന ലക്ഷ്യങ്ങളുടെ ഭാഗമാണിത്.
നിർബന്ധിത തൊഴിൽ, ആധുനിക അടിമത്തം, മനുഷ്യക്കടത്ത് എന്നിവ അവസാനിപ്പിക്കുക, ബാലവേലയുടെ ഏറ്റവും മോശം രൂപങ്ങൾ ഇല്ലാതാക്കുക, 2025-ഓടെ എല്ലാ രൂപത്തിലുമുള്ള ബാലവേല അവസാനിപ്പിക്കുക എന്നിവയാണ് ഈ ലക്ഷ്യം.
National Child Labour Project (NCLP):
ബാലവേലയിൽ ഏർപ്പെടുന്ന കുട്ടികളെ സാധാരണ സ്കൂളുകളിലേക്ക് തിരികെ കൊണ്ടുവരുന്നതിനായി സർക്കാർ നടപ്പിലാക്കുന്ന ഒരു പദ്ധതിയാണിത്.
ഇതിന്റെ ഭാഗമായി, കുട്ടികൾക്ക് വിദ്യാഭ്യാസം നൽകുന്നതിനായി പ്രത്യേക ബ്രിഡ്ജ് സ്കൂളുകൾ (bridge schools) സ്ഥാപിക്കുന്നു.
Mains-Oriented Notes
Community Participation as a Key to Social Reform)
വേൽപ്പൂർ മാതൃക ഇന്ത്യയിലെ സാമൂഹിക പ്രശ്നങ്ങൾ പരിഹരിക്കുന്നതിനുള്ള ഒരു മികച്ച വഴികാട്ടിയാണ്. നിയമങ്ങൾ മാത്രം കൊണ്ട് ബാലവേല പോലുള്ള ആഴത്തിൽ വേരൂന്നിയ പ്രശ്നങ്ങൾ പരിഹരിക്കാനാവില്ല.
ജനങ്ങളുടെ മനോഭാവത്തിൽ മാറ്റം വരുത്തുകയും (behavioural change), പ്രശ്നപരിഹാരത്തിൽ അവരെ പങ്കാളികളാക്കുകയും ചെയ്യുമ്പോൾ മാത്രമേ സുസ്ഥിരമായ മാറ്റം സാധ്യമാകൂ.
Key elements of the Velpur Model:
Administrative Will: പ്രതിബദ്ധതയുള്ള ഒരു കൂട്ടം ഉദ്യോഗസ്ഥരുടെ നേതൃത്വം.
Community Mobilization: ഗ്രാമസഭകൾ, ജാതി-മത നേതാക്കൾ, അധ്യാപകർ, രക്ഷിതാക്കൾ എന്നിവരെ ഒരുമിച്ച് കൊണ്ടുവന്നു.
Peer Pressure: ബാലവേല ചെയ്യിപ്പിച്ചിരുന്ന തൊഴിലുടമകളെക്കൊണ്ട് തന്നെ കുട്ടികളെ സ്കൂളിൽ അയക്കാൻ പ്രേരിപ്പിച്ചു. അവർ കുട്ടികളുടെ രക്ഷിതാക്കൾ വാങ്ങിയ കടങ്ങൾ എഴുതിത്തള്ളുകയും ചെയ്തു.
Ownership by the Community: ഇത് ഒരു സർക്കാർ പരിപാടി എന്നതിലുപരി, ജനങ്ങളുടെ സ്വന്തം മുന്നേറ്റമായി (people's movement) മാറി.
Pros (of the Velpur model):
Sustainability (സുസ്ഥിരത): സമൂഹം തന്നെ സംരക്ഷകരാകുന്നതിനാൽ, ഈ മാറ്റം ദീർഘകാലം നിലനിൽക്കുന്നു.
Holistic Approach (സമഗ്രമായ സമീപനം): ഇത് കേവലം കുട്ടികളെ സ്കൂളിൽ ചേർക്കുക മാത്രമല്ല, ബാലവേലയിലേക്ക് നയിക്കുന്ന കടക്കെണി പോലുള്ള സാമൂഹിക പ്രശ്നങ്ങളെക്കൂടി അഭിസംബോധന ചെയ്യുന്നു.
Low Cost: സർക്കാർ സംവിധാനങ്ങളെ മാത്രം ആശ്രയിക്കുന്നതിനേക്കാൾ കുറഞ്ഞ ചെലവിൽ വലിയ സാമൂഹിക മാറ്റം സാധ്യമാക്കുന്നു.
Replicability (പകർത്താവുന്ന മാതൃക): ഈ മാതൃക മറ്റ് പ്രദേശങ്ങളിലും നടപ്പിലാക്കാൻ സാധിക്കും.
Cons (Challenges in replication):
Leadership Dependent: വേൽപ്പൂരിലെ പോലെ പ്രതിബദ്ധതയും ഇച്ഛാശക്തിയുമുള്ള ഉദ്യോഗസ്ഥരെയും പ്രാദേശിക നേതാക്കളെയും എല്ലായിടത്തും കണ്ടെത്തുന്നത് എളുപ്പമല്ല.
Context Specific: ഓരോ പ്രദേശത്തെയും സാമൂഹിക-സാമ്പത്തിക സാഹചര്യങ്ങൾ വ്യത്യസ്തമായിരിക്കും. അതിനാൽ, ഒരു മാതൃക അതേപടി മറ്റൊരിടത്ത് പകർത്താൻ കഴിയില്ല.
Initial Resistance: ഏത് സാമൂഹിക മാറ്റത്തിനും തുടക്കത്തിൽ വലിയ എതിർപ്പുകൾ ഉണ്ടാകാം. അതിനെ മറികടക്കാൻ ക്ഷമയും സ്ഥിരോത്സാഹവും ആവശ്യമാണ്.
Balanced View / The Way Forward (സന്തുലിതമായ കാഴ്ചപ്പാട്):
ബാലവേല നിർത്തലാക്കുന്നതിന്, നിയമപരമായ നടപടികളും (legal enforcement) ക്ഷേമപദ്ധതികളും മാത്രം മതിയാവില്ല. വേൽപ്പൂർ മാതൃക കാണിക്കുന്നത് പോലെ, താഴെത്തട്ടിലുള്ള സമൂഹ പങ്കാളിത്തമാണ് ഏറ്റവും പ്രധാനം.
സർക്കാർ, സിവിൽ സൊസൈറ്റി സംഘടനകൾ (Civil Society Organisations), പഞ്ചായത്തീരാജ് സ്ഥാപനങ്ങൾ (Panchayati Raj Institutions) എന്നിവ ഒരുമിച്ച് പ്രവർത്തിക്കുന്ന ഒരു സംയോജിത സമീപനം ആവശ്യമാണ്.
ബാലവേലയുടെ ദൂഷ്യവശങ്ങളെക്കുറിച്ച് ശക്തമായ ബോധവൽക്കരണം നടത്തുകയും, വിദ്യാഭ്യാസത്തിന്റെ പ്രാധാന്യം ജനങ്ങളെ മനസ്സിലാക്കിക്കുകയും വേണം.
'എന്റെ ഗ്രാമം, ബാലവേല രഹിത ഗ്രാമം' എന്നൊരു ലക്ഷ്യം ഓരോ ഗ്രാമത്തിനും ഏറ്റെടുക്കാൻ കഴിഞ്ഞാൽ, SDG ലക്ഷ്യം 8.7 കൈവരിക്കാൻ ഇന്ത്യക്ക് സാധിക്കും
COMMENTS