India's Demographic Transition: Opportunities and Challenges
UPSC Relevance
Prelims: Indian and World Geography (Demographics), Social Development (Population, Human Development), Current events of national and international importance.
Mains:
GS Paper 1: Social Issues ("Salient features of Indian Society," "Population and associated issues," "poverty and developmental issues").
GS Paper 2: Social Justice ("Issues relating to development and management of Social Sector/Services relating to Health, Education, Human Resources").
GS Paper 3: Indian Economy ("Inclusive growth and issues arising from it," "Indian Economy and issues relating to planning, mobilization of resources, growth, development and employment").
Key Highlights of the News
India as Most Populous Nation (ഏറ്റവും ജനസംഖ്യയുള്ള രാജ്യം): ഐക്യരാഷ്ട്രസഭയുടെ (UN) പുതിയ റിപ്പോർട്ട് അനുസരിച്ച്, ഇന്ത്യയുടെ ജനസംഖ്യ 146.39 കോടിയിലെത്തി. ഇത് ചൈനയെ മറികടന്ന് ഇന്ത്യയെ ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും ജനസംഖ്യയുള്ള രാജ്യമാക്കി മാറ്റി.
Decline in Fertility Rate (ജനനനിരക്കിലെ കുറവ്): ഇന്ത്യയുടെ മൊത്തം പ്രത്യുൽപാദന നിരക്ക് (Total Fertility Rate - TFR) 1.9 ആയി കുറഞ്ഞു. ഇത് ഒരു തലമുറയെ നിലനിർത്താൻ ആവശ്യമായ 2.1 എന്ന റീപ്ലേസ്‌മെന്റ് ലെവലിനേക്കാൾ (replacement level) താഴെയാണ്.
Future Population Growth (ഭാവിയിലെ ജനസംഖ്യാ വളർച്ച): അടുത്ത 40 വർഷത്തിനുള്ളിൽ ഇന്ത്യയുടെ ജനസംഖ്യ 170 കോടി വരെയായി വർധിച്ച ശേഷം കുറയാൻ തുടങ്ങുമെന്ന് റിപ്പോർട്ട് പ്രവചിക്കുന്നു.
Large Youth & Working-Age Population (യുവ, തൊഴിൽ ചെയ്യുന്ന ജനവിഭാഗത്തിന്റെ ആധിക്യം): ഇന്ത്യയിലെ ജനസംഖ്യയുടെ 68% പേരും 15-64 വയസ്സിനിടയിലുള്ള തൊഴിൽ ചെയ്യാൻ കഴിവുള്ളവരാണ്. 24% പേർ 0-14 വയസ്സിനിടയിലുള്ളവരാണ്. ഇത് ഇന്ത്യക്ക് ഒരു വലിയ 'ഡെമോഗ്രാഫിക് ഡിവിഡന്റ്' (demographic dividend) നൽകുന്നു.
Increasing Elderly Population (പ്രായമായവരുടെ എണ്ണം വർധിക്കുന്നു): നിലവിൽ ജനസംഖ്യയുടെ 7% പേർ 65 വയസ്സിന് മുകളിലുള്ളവരാണ്. ആയുർദൈർഘ്യം വർധിക്കുന്നതോടെ വരും ദശാബ്ദങ്ങളിൽ ഈ സംഖ്യ ഉയരുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു.
Delayed Census (വൈകിയ സെൻസസ്): 2021-ൽ നടക്കേണ്ടിയിരുന്ന ദശാബ്ദ സെൻസസ് (decennial Census) വൈകുകയാണ്. ഇത് 2027 മാർച്ചോടെ പൂർത്തിയാക്കുമെന്ന് സർക്കാർ അറിയിച്ചു.
Key Concepts Explained
Total Fertility Rate (TFR - മൊത്തം പ്രത്യുൽപാദന നിരക്ക്):
ഒരു സ്ത്രീ അവരുടെ പ്രത്യുൽപാദന കാലയളവിൽ (സാധാരണയായി 15-49 വയസ്സ്) ശരാശരി എത്ര കുട്ടികൾക്ക് ജന്മം നൽകുന്നു എന്നതിന്റെ കണക്കാണിത്.
ഒരു രാജ്യത്തിന്റെ ജനസംഖ്യാ വളർച്ചയുടെ ഒരു പ്രധാന സൂചകമാണിത്.
Replacement Level Fertility (റീപ്ലേസ്‌മെന്റ് ലെവൽ ഫെർട്ടിലിറ്റി):
ഒരു തലമുറയെ അടുത്ത തലമുറയ്ക്ക് അതേ എണ്ണത്തിൽ നിലനിർത്താൻ ആവശ്യമായ ശരാശരി ജനന നിരക്കാണിത്.
സാധാരണയായി, വികസിത രാജ്യങ്ങളിൽ ഇത് 2.1 ആണ് (ഓരോ സ്ത്രീക്കും ശരാശരി 2.1 കുട്ടികൾ). ശിശുമരണനിരക്ക് കൂടുതലുള്ള രാജ്യങ്ങളിൽ ഇത് അല്പം കൂടുതലായിരിക്കും. TFR ഇതിലും താഴെപ്പോയാൽ, കാലക്രമേണ ജനസംഖ്യ കുറയാൻ തുടങ്ങും.
Demographic Dividend (ഡെമോഗ്രാഫിക് ഡിവിഡന്റ്):
ഒരു രാജ്യത്തെ ജനസംഖ്യയിൽ തൊഴിൽ ചെയ്യുന്നവരുടെ (15-64 വയസ്സ്) എണ്ണം, ആശ്രിതരുടെ (14 വയസ്സിന് താഴെയുള്ളവരും 65 വയസ്സിന് മുകളിലുള്ളവരും) എണ്ണത്തേക്കാൾ വളരെ കൂടുമ്പോൾ ഉണ്ടാകുന്ന സാമ്പത്തിക വളർച്ചയുടെ സാധ്യതയെയാണ് ഇത് സൂചിപ്പിക്കുന്നത്.
ഈ കാലയളവിൽ, രാജ്യത്തിന് മനുഷ്യവിഭവശേഷി പ്രയോജനപ്പെടുത്തി ദ്രുതഗതിയിലുള്ള സാമ്പത്തിക വളർച്ച കൈവരിക്കാൻ സാധിക്കും.
Mains-Oriented Notes
TFR 2.1-ൽ താഴെയായത് ഇന്ത്യയുടെ ജനസംഖ്യാ നിയന്ത്രണ നയങ്ങളുടെയും, വർധിച്ച വിദ്യാഭ്യാസ, ആരോഗ്യ നിലവാരത്തിന്റെയും വിജയമാണ് കാണിക്കുന്നത്.
എന്നാൽ, ഇന്ത്യയിൽ ഈ ജനസംഖ്യാ മാറ്റം എല്ലാ സംസ്ഥാനങ്ങളിലും ഒരുപോലെയല്ല. ഉത്തരേന്ത്യൻ സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ (ഉദാ: ബീഹാർ, ഉത്തർപ്രദേശ്) TFR ഇപ്പോഴും കൂടുതലും, ദക്ഷിണേന്ത്യൻ സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ (ഉദാ: കേരളം, തമിഴ്നാട്) വളരെ കുറവുമാണ്. ഇത് രാജ്യത്തിനകത്ത് ഒരു 'ജനസംഖ്യാപരമായ വിഭജനത്തിന്' (demographic divide) കാരണമാകുന്നു.
The Opportunity: ഇന്ത്യയുടെ വലിയ യുവജനസംഖ്യ ഒരു സുവർണ്ണാവസരമാണ്. ഇവർക്ക് ഗുണമേന്മയുള്ള വിദ്യാഭ്യാസവും, നൈപുണ്യ പരിശീലനവും, തൊഴിലവസരങ്ങളും നൽകാൻ കഴിഞ്ഞാൽ ഇന്ത്യക്ക് ഒരു ആഗോള സാമ്പത്തിക ശക്തിയായി മാറാൻ കഴിയും.
The Challenge: ഈ 'ഡെമോഗ്രാഫിക് ഡിവിഡന്റ്' ശരിയായി ഉപയോഗിച്ചില്ലെങ്കിൽ, അത് ഒരു 'ഡെമോഗ്രാഫിക് ദുരന്തമായി' (demographic disaster) മാറും. തൊഴിലില്ലായ്മയും സാമൂഹിക അസ്വസ്ഥതകളും വർധിക്കാൻ ഇത് കാരണമാകും.
Pros (കുറയുന്ന TFR-ന്റെയും യുവജനങ്ങളുടെയും ഗുണങ്ങൾ):
ജനസംഖ്യാ വളർച്ചയുടെ വേഗത കുറയുന്നത് വിഭവങ്ങളുടെ മേലുള്ള സമ്മർദ്ദം കുറയ്ക്കും.
വലിയൊരു തൊഴിൽ ശക്തിയുടെ (workforce) ലഭ്യത സാമ്പത്തിക വളർച്ചയെ ത്വരിതപ്പെടുത്തും.
കുടുംബങ്ങളുടെ വലിപ്പം കുറയുന്നത് സ്ത്രീകളുടെ ആരോഗ്യത്തിലും വിദ്യാഭ്യാസത്തിലും ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിക്കാൻ സഹായിക്കും.
Cons (വെല്ലുവിളികൾ):
Ageing Population (പ്രായമാകുന്ന ജനസംഖ്യ): TFR കുറയുന്നതോടെ, ഭാവിയിൽ പ്രായമായവരുടെ എണ്ണം വർധിക്കുകയും, തൊഴിൽ ചെയ്യുന്നവരുടെ എണ്ണം കുറയുകയും ചെയ്യും. ഇത് പെൻഷൻ, ആരോഗ്യ സംരക്ഷണം തുടങ്ങിയ മേഖലകളിൽ വലിയ സമ്മർദ്ദം സൃഷ്ടിക്കും.
Job Creation (തൊഴിലവസരങ്ങൾ സൃഷ്ടിക്കൽ): ഓരോ വർഷവും തൊഴിൽ വിപണിയിലേക്ക് വരുന്ന ദശലക്ഷക്കണക്കിന് യുവാക്കൾക്ക് അനുയോജ്യമായ തൊഴിലവസരങ്ങൾ സൃഷ്ടിക്കുക എന്നത് ഒരു വലിയ വെല്ലുവിളിയാണ്.
Regional Disparity (പ്രാദേശിക അസമത്വം): സംസ്ഥാനങ്ങൾ തമ്മിലുള്ള ജനസംഖ്യാപരമായ വ്യത്യാസങ്ങൾ, മണ്ഡല പുനർനിർണ്ണയം, വിഭവങ്ങളുടെ വിതരണം തുടങ്ങിയ കാര്യങ്ങളിൽ തർക്കങ്ങൾക്ക് കാരണമായേക്കാം.
Balanced View / The Way Forward (സന്തുലിതമായ കാഴ്ചപ്പാട്):
ഇന്ത്യ ഒരേ സമയം 'ഡെമോഗ്രാഫിക് ഡിവിഡന്റിനെ' പ്രയോജനപ്പെടുത്തുകയും, 'പ്രായമാകുന്ന ജനസംഖ്യയെ' നേരിടാൻ തയ്യാറെടുക്കുകയും വേണം.
Leveraging Demographic Dividend: വിദ്യാഭ്യാസത്തിന്റെ ഗുണനിലവാരം വർദ്ധിപ്പിക്കുക, നൈപുണ്യ വികസനത്തിന് (skill development) ഊന്നൽ നൽകുക, 'മേക്ക് ഇൻ ഇന്ത്യ' പോലുള്ള പദ്ധതികളിലൂടെ കൂടുതൽ തൊഴിലവസരങ്ങൾ സൃഷ്ടിക്കുക.
Preparing for Ageing Population: ശക്തമായ ഒരു സാമൂഹിക സുരക്ഷാ സംവിധാനം (social security system) കെട്ടിപ്പടുക്കുക. പെൻഷൻ, ആരോഗ്യ ഇൻഷുറൻസ് പദ്ധതികൾ സാർവത്രികമാക്കുക.
Empowering Women: സ്ത്രീകളുടെ തൊഴിൽ പങ്കാളിത്തം വർദ്ധിപ്പിക്കുന്നത് സാമ്പത്തിക വളർച്ചയെ സഹായിക്കുകയും, TFR-നെ സന്തുലിതമാക്കുകയും ചെയ്യും.
Data-driven Policy: കൃത്യമായ നയങ്ങൾ രൂപീകരിക്കുന്നതിന്, വൈകിയ സെൻസസ് എത്രയും പെട്ടെന്ന് പൂർത്തിയാക്കേണ്ടത് അത്യന്താപേക്ഷിതമാണ്.
COMMENTS